نفی ویژه خواری
نفی ویژه خواری
اله مراد سیف/
متن :
- (امام(ع) به مالک میفرماید:(ایاک و الاستئثار بما الناس فیه اسوه. (نامه ۵۳)
ترجمه :
بپرهیز از این که به خود اختصاص دهی، چیزی را که همگان را در آن حقی است.
استنتاج کلی :
حاکم اسلامی نمی تواند هیچ گونه موقعیت ویژه را برای خود ایجاد نماید.
سیاست های اقتصادی مرتبط :
- نفی هر گونه انحصارطلبی از جانب مقامات دولتی .
- نفی بهره مندی ویژه مقامات دولتی از امکانات عمومی.
- تدوین منشور اخلاقی برای مدیران و گرفتن تعهد اخلاقی از آنان در عدم ویژه خواری از امکانات عمومی.
متن :
- ثُمَّ إِنَّ لِلْوَالِی خَاصَّهً وَ بِطَانَهً فِیهِمُ اِسْتِئْثَارٌ وَ تَطَاوُلٌ وَ قِلَّهُ إِنْصَافٍ فِی مُعَامَلَهٍ فَاحْسِمْ مَادَّهَ أُولَئِکَ بِقَطْعِ أَسْبَابِ تِلْکَ اَلْأَحْوَالِ وَ لاَ تُقْطِعَنَّ لِأَحَدٍ مِنْ حَاشِیَتِکَ وَ حَامَّتِکَ قَطِیعَهً وَ لاَ یَطْمَعَنَّ مِنْکَ فِی اِعْتِقَادِ عُقْدَهٍ تَضُرُّ بِمَنْ یَلِیهَا مِنَ اَلنَّاسِ فِی شِرْبٍ أَوْ عَمَلٍ مُشْتَرَکٍ یَحْمِلُونَ مَئُونَتَهُ عَلَى غَیْرِهِمْ فَیَکُونَ مَهْنَأُ ذَلِکَ لَهُمْ دُونَکَ وَ عَیْبُهُ عَلَیْکَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ (نامه ۵۳)
ترجمه :
دیگر اینکه هر زمامدارى، یاران نزدیک و محرم اسرارى دارد که در میان ایشان امتیازخواهى و درازدستى و بى انصافى در روابط اقتصادى پیدا شود، امّا تو ریشه ستم و فساد اینان را با بریدن اسباب آن برکن.مبادا به هیچ یک از اطرافیان و نزدیکانت زمینى واگذارى، و مبادا کسى از سوى تو به این طمع افتد که مالک آب و زمینى گردد تا به همسایگان در آبیارى یا کار مشترک خسارت وارد آورَد و بارَش را بر دوش دیگران گذارَد، که بهره شیرین آن را تنها آنان برند و ننگش در دنیا و آخرت براى تو مانَد.
استنتاج کلی :
موقعیت ویژه نزدیکان حاکم اسلامی هیچ گونه حق ویژه ای را برای بهره مندی از امکانات عمومی نباید برای آنها ایجاد نماید . برای این منظور هر گونه رانت اطلاعاتی و نیز دسترسی ویژه باید از آنها بازداشته شده و جلوگیری شود.
سیاست های اقتصادی مرتبط :
- ممنوعیت واگذاری هر گونه امتیازدولتی به بستگان کارگزاران دولتی.
- شفاف سازی واگذاری های دولتی برای ازمیان بردن هر گونه رانت اقتصادی.
- ایجاد ممنوعیت برای ورود بستگان درجه ۱و ۲ و نیز مشاوران ، معاونان و دستیاران مقامات دولتی به کارهای اقتصادی دارای امتیاز دولتی.
متن :
- «استأثر عثمان فاسأ الاثره… و – عزوجل – حکم واقع فی المستأثر..( تمام نهجالبلاغه/ ۸۸۲ و ۸۱۰٫)
ترجمه :
عثمان در تقسیم اموال عمومی گزینشی عمل کرد (اموال را ویژه کسان مخصوص ساخت) و خدای بزرگ درباره کسانی که اموال و امکانات مردم را ویژه خود (و نزدیکان خود) میسازند، حکم قطعی (و روشن) دارد.»
استنتاج کلی :
حاکم اسلامی خود می باید از هر گونه ویژه خواری و امتیاز طلبی بدور باشد تا مجموعه کارگزاران حکومتی نیز چنین کنند .
سیاست های اقتصادی مرتبط :
- نظارت دائمی بر مسئولین برای اطمینان از عدم ویژه خواری در امکانات عمومی .
- برخورد قاطع با مسئولین ویژه خوار دولتی .
متن :
امیرالمؤمنین(ع) در حدیثی میفرماید: بازار مسلمانان مثل مسجد آنان است کسی که در مکانی از بازار پیشی گیرد او تا شب از دیگران به آن مکان سزاوارتر است.( کلینی، الکافی، ج ۵، ص ۱۵۵، بابالسبق الیالسوق، روایت ۱، صدوق، الفقیه، ج ۳، ص ۱۹۹، روایت ۳۷۵۲، شیخ طوسی، تهذیب ج ۵، ص ۹، روایت ۳۱)
استنتاج کلی :
عدم تبعیض در واگذاری امتیازات اقتصادی و مجوزهای خاص تجاری مستلزم چرخش فرصت های اقتصادی میان همه می باشد .
سیاست های اقتصادی مرتبط :
- توزیع عادلانه فرصت های اقتصادی و مجوزها و چرخش این فرصت ها برای بهره مندی همه .
- مبارزه با تبعیض های اثتصادی ناروا که برخی اقشار را همیشه در موضع برتر فعالیت اقتصادی قرار می دهد.