نسبت سنجی واردات کالاهای اساسی با اقتصاد مقاومتی
اله مراد سیف / مطابق اعلام ریاست محترم بانک مرکزی واردات کالاهای اساسی به کشور نسبت به سال گذشته ۶۰ درصد افزایش یافته است . همچنین ایشان در همین مصاحبه بیان داشته اند که مشکل فعلی ما پر شدن انبارهای بندر امام خمینی (ره) است که باید زودتر تخلیه شوند تا فضا برای کالاهای کشتی های بعدی مهیا شود .
نسبت سنجی واردات کالاهای اساسی با اقتصاد مقاومتی خود مساله ای اساسی است که نیازمند کالبد شکافی و علت یابی است . افزایش واردات کالاهای اساسی غیر از این که به صورت آشکار با بند ۶ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی (افزایش تولید داخلی کالاهای اساسی)و بند ۷ آن (تامین امنیت غذا) در تضاد کامل است ، همان گونه که خواهد آمد، با بندهای دیگر این سیاست ها هم در تقابل است. در این یادداشت به بندهایی از سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی اشاره می کنیم که ارتباط مستقیم با واردات کالاهای اساسی دارد .
در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی در بندهای ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۱۰، ۱۹، ۲۲ مولفه های زیر که هر یک به نوعی مرتبط با واردات کالاهای اساسی از خارج می باشند مورد تاکید قرار گرفته است :
- فعال سازی ظرفیت های داخلی
- توسعه کارآفرینی
- حداکثرسازی مشارکت مردم
- تسهیل همکاری جمعی
- ارتقاء درآمد و نقش طبقات کمدرآمد و متوسط
- اقتصاد دانش بنیان
- ارتقاء جایگاه اقتصادی کشور
- رشد بهره وری
- توانمند سازی نیروی کار
- تقویت رقابت پذیری
- ایجاد بستر رقابت داخلی
- هدفمند سازی یارانه ها
- افزایش اشتغال
- ارتقاء عدالت اجتماعی
- عدالت توزیعی
- ارتقاء سرمایه انسانی
- تولید داخلی نهاده ها
- تولید کالاهای اساسی
- خوداتکایی استراتژیک
- کاهش تمرکز تجاری
- امنیت غذایی و دارویی
- ذخیره سازی استراتژیک از تولید داخلی
- مدیریت مصرف
- اصلاح الگوی مصرف
- ترویج مصرف داخلی
- ارتقاء رقابت پذیری تولیدات داخلی
- حمایت از صادرات
- تسهیل تجاری
- گسترش خدمات تجاری
- تسخیر بازارهای جدید
- تنوع پیوندهای تجاری
- مبادلات تهاتری
- ثبات و پایداری صادرداتی
- شفاف سازی اقتصاد
- سالم سازی اقتصاد
- مقابله با مفاسد اقتصادی
- فعال سازی ظرفیت های داخلی
- مقابله با تحریم
- مدیریت مخاطرات اقتصادی
با این که می دانیم که مسئولین در پی ذخیره سازی کالاهای اساسی و خنثی کردن تهدیدات فشار دشمن بر امنیت غذایی هستند و در این شرایط ممکن است حرجی بر آنان نباشد. اما مساله اساسی آن است که چگونه به چنین وضعیتی رسیده ایم . وضعیتی که با تاسف باید اعلام کرد (در تقابل متناظر با مولفه های اقتصاد مقاومتی) ، انتظار می رود که واردات کالاهای اساسی در حجم گسترده ای که هم اکنون در حال انجام است به نتایج منفی زیر منجر شود :
- ایجاد مانع برای فعال شدن ظرفیت های داخلی
- عدم توسعه کارآفرینی
- ناتوانی در تقویت مشارکت مردمی
- افزایش هزینه طبقات کم درآمد و متوسط
- عدم بهره گیری از اقتصاد دانش بنیان در تولید داخلی کالاهای اساسی
- کاهش رتبه اقتصادی کشور در تولید کالاهای اساسی
- عدم رشد بهره وری در تولید کالاهای اساسی
- عدم توجه به توانمند سازی نیروی کار
- تضعیف رقابت پذیری در تولید کالاهای اساسی
- عدم بسترسازی برای ایجاد رقابت داخلی
- عدم هدفمند سازی یارانه ارزی کالاهای اساسی به دلیل توزیع نامناسب آنها
- تضعیف اشتغال با افزایش واردات کالاهای اساسی
- تضعیف کارآفرینی از طریق تشویق رانت جویی
- افت تولید داخلی نهاده ها
- عدم تولید کالاهای اساسی کاهش ضریب امنیت غذایی
- کاهش سهم تولید داخلی در ذخیره سازی استراتژیک
- کاهش خوداتکایی استراتژیک
- افزایش تمرکز تجاری وضریب وابستگی
- عدم مدیریت مصرف
- عدم اصلاح الگوی مصرف
- ترویج مصرف خارجی
- کاهش رقابت پذیری تولیدات داخلی
- حمایت از واردات
- تسهیل تجاری برای واردات
- گسترش خدمات تجاری برای واردات
- واگذاری بازارهای داخلی به کالاهای اساسی خارجی
- عدم انجام مبادلات تهاتری
- عدم فعال سازی ظرفیت های داخلی
همچنین توزیع نادرست کالاهای اساسی که با ارز یارانه ای ۴۲۰۰ توانی وارد کشور شده است و عدم نظارت بر آن و اساسا نبودِ یک سیستم منسجم برای این منظور، نتایج منفی مضاعفی را هم به شرح زیر بر اقتصاد ملی تحمیل کرده است :
- عدم شفاف سازی تهیه و توزیع کالاهای اساسی
- ایجاد رانت در تهیه و توزیع کالاهای اساسی
- دامن زدن به مفاسد اقتصادی در تهیه و توزیع کالاهای اساسی
- انفعال در برابر تحریم
- انفعال در برابر مخاطرات اقتصادی
- عدم شفاف سازی بازار کالاهای اساسی
- عدم روان سازی بازار کالاهای اساسی
- عدم نظارت بر بازار کالاهای اساسی
- تضعیف عدالت توزیعی
نتیجه کلی این است که اقتصاد مقاومتی و سیاست های کلی آن تکلیف دولتمردان را مشخص شده است . اما اگر به وظایف عمل نشود شرایطی پیش خواهد آمد که تهدیدات جدی متوجه نظام و مردم خواهد شد و البته در چنین شرایطی است که یک مقام مسئول باید از این که توانسته زمینه را برای واردات گسترده کالاهای اساسی به کشور ایجاد کند اظهار خوشحالی کند و به این ببالد که انبارهای ما در بندر امام خمینی گنجایش لازم برای این همه واردات را ندارند . آیندگان ما را سرزنش خواهند کرد که چرا نتوانستیم با فعال کردن ظرفیت های داخلی کالاهای اساسی مورد نیاز مردم را در داخل تولید کنیم و اقتصاد مقاومتی را از این زاویه جامه عمل بپوشانیم .