لزوم هوشیاری در قبال INSTEX

آلمان، فرانسه و انگلیس به طور رسمی شرکت اداره‌کننده سازکار ویژه مالی‌(SPV) اروپا برای تجارت با ایران را به طور رسمی در پاریس ثبت کردند و با انتشار بیانیه‌ای مشترک، تاکید کردند در ادامه تعهد و تلاش‌های خود برای حفظ توافق هسته‌ای که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده است، به طور رسمی اعلام می‌کنند ابزار حمایت از تبادلات تجاری راه‌اندازی شده است. سازکار جدید اینستکس INSTEX نامیده شده است و مقر آن در پاریس خواهد بود و یک بانکدار آلمانی مدیریت آن را برعهده خواهد داشت. انگلیس نیز در کنار دو کشور دیگر سهامدار آن خواهد بود. INSTEX مخفف عبارت Instrument in Support of Trade Exchanges و به معنای «ابزار پشتیبانی مبادلات تجاری» است. هدف اینستکس، ادامه همکاری تجاری اتحادیه اروپا با ایران با وجود تحریم‌های امریکا است. در گام نخست، وظیفه این نهاد جدید تامین مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی برای ایران خواهد بود. پِر فیشر، مدیر ۶۹ ساله پیشین کومرزبانک آلمان که ۲۹ سال سابقه کار در امور بانکی دارد به عنوان رئیس اینستکس معرفی شده است.

در بیانیه مشترک کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس آمده است: انگلیس، فرانسه و آلمان در ادامه تعهد و تلاش‌های خود برای حفظ توافق هسته‌ای که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده است، به طور رسمی اعلام می‌کنند که ابزار حمایت از تبادلات تجاری(INSTEX) راه‌اندازی شد. هایکو ماس، ژان ایو لودریان و جرمی هانت وزیران امور خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس در ادامه بیانیه مشترک خود آورده‌اند: INSTEX یا همان SPV ساز‌کاری است که امکان تجارت مشروع اپراتورهای اقتصادی اروپایی با ایران را فراهم می‌سازد. ۳ کشور اروپایی تاکید می‌کنند که تلاش‌های‌شان برای حفظ تمهیدات اقتصادی برجام منوط به اجرای کامل تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل این توافق، شامل همکاری کامل و به‌موقع با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه خود با تاکید بر اینکه INSTEX نخستین گام مهم به شمار می‌آید، مراحل فعالیت این سازکار را این‌گونه مشخص می‌کنند: ۳ کشور اروپایی با یکدیگر، از طریق INSTEX به کار روی جزییات دقیق و عملیاتی برای مشخص کردن روش فعالیت این شرکت ادامه می‌دهند. ۳ کشور اروپایی همچنین با ایران همکاری می‌کنند تا یک نهاد نظارتی شفاف و موثر ایجاد کنند چراکه لازم است INSTEX  را عملیاتی کند.
 در ادامه این بیانیه آمده است: INSTEX از تجارت مشروع اروپا با ایران حمایت می‌کند و در ابتدا بر بخش‌هایی که برای مردم ایران ضروری‌تر هستند تمرکز دارد؛ همچون اقلام دارویی، تجهیزات پزشکی و غذا و کشاورزی. هدف INSTEX در بلندمدت این است که برای اپراتورهای اقتصادی کشورهای دیگر که خواهان تجارت با ایران هستند، باز باشد و این ۳ کشور اروپایی نیز به تلاش خود برای کشف چگونگی دست یافتن به این اهداف ادامه می‌دهند. همچنین در این بیانیه آمده است: INSTEX  تحت بالاترین استانداردهای بین‌المللی مطابق با قوانین مقابله باپولشویی، مقابله با تروریسم و تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا عمل خواهد کرد. در همین راستا، این ۳ کشور اروپایی از ایران می‌خواهند تا هر چه سریع‌تر تمام عناصر طرح اقدام خود درباره گروه اقدام مالی‌(FATF) را اجرایی کنند. این ۳ کشور اروپایی علاوه‌بر این بر تعهد خود برای ادامه گسترش INSTEX به همراه دیگر کشورهای اروپایی مایل به مشارکت، تاکید می‌کنند تا این ابزار در پشتیبانی از تبادلات تجاری با ایران بر مبنای اهداف عنوان‌شده عملیاتی شود. (www.smtnews.ir)

در ارتباط با INSTEX  چند نکته مهم نیازمند دقت و توجه است :

1. باوجود این که ج.ا.ایران بلافاصله به همه تعهدات خود در برجام به طور کامل عمل کرد، اروپا تا کنون به هیچ یک از بندهای تعهدات خود، با این بهانه که بانک های اروپایی خصوصی هستند و نمی توان آنها را مجبور به کاری نمود که مستلزم جریمه شدن از ناحیه امریکا باشد،عمل نکرده است.
2. بعد از تعلل اولیه غیر قابل پذیرش اروپا ، وعده راه اندازیSPV  به ملت ایران داده شد . این وعده نیز یکسال به طول انجامید و اقدامی صورت نگرفت.
3. پس از فشار جمهوری اسلامی ایران، اروپا INSTEX را کلید زده و اجرایی کردن آن به گفته مسئولین مربوطه خود زمان دیگری را از ما تلف خواهد کرد که در حالت خوش بینانه چند ماه به طول خواهد انجامید .
4. در INSTEX تصریح شده که فعلا این اقدام برای نیازهای ضروری مانند غذا و دارو و تجهیزات پزشکی است . معنی ساده آن این است که شرکت های تجاری ج.ا.ایران فعلا امیدی به آن سازوکار نباید داشته باشند. اروپا در بیانیه خود وعده داده که تلاش خواهد کرد برای این موضوع (که برای ما بسیار بسیار مهم است) در آینده فکری خواهد کرد . این به اصطلاح یعنی همان وعده سر خرمن.
5. اروپا در حالی که برای اقدامات اساسی خود بدون هر گونه قطعیتی وعده به آینده می دهد ، در همین بیانیه باج خواهی خود از ملت ایران را آشکار ساخته و از ج.ا.ایران می‌خواهند تا هر چه سریع‌تر تمام عناصر طرح اقدام خود درباره گروه اقدام مالی‌(FATF) را اجرایی کند.
6. با توجه به فرایند طی شده مهمترین نکته این است که مسئولین با این اقدام حداقلی، اولاً ذوق زده نشوند و آن را بزرگتر از آنچه هست مطرح نکنند که ساده اندیشی خود را بیش از این به دشمن نشان نداده باشند و ثانیاً از چاره اندیشی برای مسایل غفلت نکنند .
7. مطلب مهم دیگر توجه به ندادن هر گونه باج به اروپا برای عمل به حداقل های اجرایی شده فعلی است . مسئولین باید توجه داشته باشند که نقش رابط را در اعمال فشار اروپا به نهادهای قانونی نظام برای تصویب پالرمو و سی اف تی بازی نکنند . اگرابزار حقوقی فشار بر ج.ا.ایران از طریق تصویب این کنوانسیون ها به آنها داده شود، به دلایلی که آنها می توانند جور کنند و بهانه هایی که می توانند در چارچوب تعهدات حقوقی این کنوانسیون ها فراهم سازند، به طور قطع یا از هر گونه انتفاع تجاری بعدی ج.ا.ایران جلوگیری خواهند کرد و یا اهداف سیاسی خود (مانند محدود سازی ج.ا.ایران از توسعه موشکی و نیز ارتباط با گروههای مقاومت و از این قبیل) را در قبال آن تامین خواهند نمود.
8. نکته دیگراین است که تجربه نشان داده که به امید دیگران نشستن، خود بزرگترین عامل عقب انداختن راه کارها و اقداماتی است که در صورت ناامید شدن از بیگانه، با اتکا به توانمندی های درونی می توانست انجام شود . از این جهت، وعده های تاخیری اروپا این خطر بالفعل را برای ما دارد که مجدداً نگاه به داخل را کنار گذاشته و و منتظر گره گشایی بیگانگان از مسایل موجود خود باشیم . این یعنی غفلت از اقتصاد مقاومتی که راهبرد روشنی برای چنین وضعیت های همراه با نااطمینانی و مخاطره است .

تصویر یادداشت از : tabnaktehran.ir