سوپر مارکت مالی نهادی لازم در نظام تامین مالی اقتصاد مقاومتی
اله مراد سیف / وجود بیش از ۲۰ هزار شعبه بانک در کشور آن طور که گزارش ها نشان می دهد خارج از نیاز بازار می باشد و با ادغام بانک های نیروهای مسلح نیز این مساله بیشتر خود را نشان خواهد داد . در عین حال مکان این شعب و سرمایه گذاری مالی و نیروی انسانی صورت گرفته برای آنها می تواند در طرح های بدیل در راستای نیاز بازار مالی کشور مورد استفاده قرار گیرد. یکی از این طرح های بدیل ایجاد سوپرمارکت های مالی است که در این یادداشت به آن می پردازیم .
در تعریف سوپر مارکت مالی گفته شده که بنگاهی است که دامنه وسیعی از خدمات مالی را زیر یک سقف ارائه می دهد . به عبارت دیگر سوپر مارکت مالی موسسه ای است که طیفی از خدمات مالی را به صورت یکجا می تواند عرضه کند . در اقتصاد ایران نظام بانکی بخش اعظم تامین مالی را عهده دار است .در کنار آن بازار سرمایه قرار دارد که هم از نظرحجم و هم از جهت دامنه تاثیر محدود می باشد و در عین حال از پتانسیل بالایی برای توسعه برخوردار است . بازار سرمایه در ایران ارتباط سیستمی چندان قوی با بازار پول نداشته و هر یک کار خود را انجام می دهند . از این جهت هم افزایی و پیوند درستی میان آنها وجود ندارد . در بانک ها حداکثر چیزی که ارتباط با بازار سرمایه را برقرار می کند کارگزاری های بورسی می باشند که زیر مجموعه بانک ها تشکیل شده اند و در دل خود صندوق های سرمایه گذاری را جای داده اند.
سوپرمارکت مالی می تواند خدمات مرتبط با بازار سرمایه را از شعب بانکی منتزع و در یک جا به صورت متمرکز عرضه کند . برخی از این خدمات شامل موارد زیر است :
• صندوق های سرمایه گذاری برای فعالیت نیاز به جذب مشتریانی دارد که با سلیقه های مالی متعدد طیفی از محصولات مالی را ممکن است درخواست داشته باشند . این محصولات می تواند بر اساس ترجیحات خاص مشتری تعریف شده و از تنوع زیادی برخوردار باشند . چنین امکانی از طریق سوپرمارکت های مالی به راحتی می تواند فراهم شود.
• سوپر مارکت مالی می توانند با ارتباط نزدیک با مشتری و دادن مشاوره لازم به وی کیفیت خدمات مالی مورد نیاز مشتری را ارتقا داده سهم مهمی در جذب سپرده های راکد به بازار مالی داشته باشد .
• در ارتباط با اوراق مالی مانند اوراق صکوک و نیز اوراق مشارکت و هر گونه اوراق مالی دیگر، سوپرمارکت های مالی می توانند از نزدیک ضمن معرفی دقیق تر آنها به مشتریان در هدایت آنها و ایجاد سبد اوراق مناسب برای مشتریان با درجات ریسک پذیری متفاوت نقش مهمی داشته باشند .
• بنگاههای اقتصادی برای تامین مالی می توانند به سوپرمارکت های مالی بانک ها مراجعه و نیازهای خود را دقیق تر تعریف کرده و از خدمات مشاوره و نیز امکانات موجود تامین مالی در این سوپرمارکت ها بهره مند شوند .
• صندوق پروژه ها می توانند در سوپرمارکت های مالی راه اندازی و زمینه مشارکت سرمایه های خرد در پروژه های تولیدی را فراهم سازند . در واقع این سوپرمارکت ها می تواند با برقراری ارتباط مستقیم میان سرمایه گذاران و بنگاههای اقتصادی نقش مهمی در توسعه سرمایه گذاری بویژه برای شرکت های کوچک و متوسط و نیز کسب و کارهای خانگی ایفا نمایند . از این جهت نقش سوپرمارکت های مالی در توسعه کارآفرینی بسیار برجسته خواهد بود .
• سوپرمارکت های مالی همچنین می توانند نقش مهمی درتامین مالی جمعی پروژه های بزرگ بخش های دولتی و غیر دولتی بر عهده داشته باشند .
• ایجاد زمینه برای مبادله اوراق بهادار میان دارندگان این اوراق و سرمایه گذاران (خریدار اوراق) از دیگر کارکردهایی است که می تواند در این سوپرمارکت ها انجام شود .
• خدمات گسترده بیمه های تجاری از جمله دیگر خدماتی است که می تواند در سوپرمارکت های مالی عرضه شود . اگرچه هم اکنون موسسات بیمه ای این خدمات را عرضه می کنند لیکن ارائه برخی خدمات بیمه ای مرتبط با بازار سرمایه و نیازهای تامین مالی واحدهای تجاری می تواند در گسترش ضریب نفوذ بیمه از یک طرف و کاهش ریسک فعالیت های تجاری از طرف دیگر بسیار موثر باشد.
آنچه در اینجا بیان شد بخشی از طیف گسترده خدماتی است که امروزه نه در بانک ها به طور کامل فراهم است و نه در بازار سرمایه وجود دارد . لذا این نهادهای واسط می توانند پیوندهایی مفیدی میان بازار سرمایه و بازار پول برقرار کرده با ایجاد ارتباط میان سرمایه گذاران و صاحبان کسب و کار زمینه توسعه کارآفرینی و مشارکت مردم در فعالیت های اقتصادی را به عنوان یک محور مهم در اقتصاد مقاومتی ایجاد کرده و تسهیل نمایند .به این ترتیب ، این نهادها با کامل کردن زنجیره خدمات مرتبط با تامین مالی موجب هم افزایی نهادهای پولی و مالی و افزایش اثر بخشی بازارهای چهار گانه اقتصاد ملی (یعنی بازار تولید ، بازار نیروی کار ، بازار پول و بازار سرمایه) خواهند شد .